ေက်ာက္ေခတ္

ေက်ာက္ေခတ္

ေက်ာက္ေခတ္ ဆိုသည္မွာ ရွည္လ်ားေသာ သမိုင္းမတင္မီကာလတစ္ခုျဖစ္ၿပီး လူသားတို႔သည္ လက္နက္ကိရိယာ တန္ဆာပလာမ်ား ျပဳလုပ္ရန္အတြက္ ေက်ာက္ဆိုင္ေက်ာက္ခဲမ်ား ကို အဓိကထား၍ အသုံးခ်ေသာ အခ်ိန္ကာလကိုေခၚသည္။

ထိုေခတ္ထိုအခါက လူသားမ်ားသည္ ေက်ာက္စရစ္ခဲအမ်ိဳးမ်ိဳးကို အသုံးျပဳ၍ ကရိယာ တန္ဆာပလာမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ မီးခတ္ေက်ာက္ႏွင့္ chert ေက်ာက္မ်ားကို ပုံေဖာ္၍ (ပုံထြင္း၍) ျဖတ္ေတာက္ေသာ ကိရိယာမ်ားႏွင့္ လက္နက္မ်ား ျပဳလုပ္ၾကၿပီး မီးေတာင္ေခ်ာ္နက္ ႏွင့္ သဲေက်ာက္တို႔ကို ေက်ာက္ဆုံအစရွိသည့္ ေအာက္ခံေက်ာက္ကိရိယာမ်ားအျဖစ္ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ သစ္သား၊ အရိုး၊ ခ႐ုခြံ၊ ခ်ိဳ ႏွင့္ အျခားပစၥည္းမ်ားကိုလည္း က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳၾကသည္။ ေနာက္ပိုင္းက်ေသာ အခ်ိန္ကာလမ်ားတြင္ အနည္အႏွစ္မ်ား ( ရႊံ့ႏွင့္တူေသာ အရာမ်ား) ကို သုံး၍ ေျမထည္အိုးမ်ားျပဳလုပ္ၾကသည္။ သံသတၱဳ နည္းပညာ ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ဆက္တိုက္ျဖစ္သည့္တီထြင္မွုမ်ားသည္ ေနာက္ပိုင္း ေၾကးနီေခတ္ (Chalcolithic) ၊ ေၾကးေခတ္ ႏွင့္ သံေခတ္တို႔၏ သြင္ျပင္လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ဤအခ်ိန္ကာလသည္ လူ၏ ဆင့္ကဲျဖစ္ေပၚတိုးတက္မွုတြင္ ပထမဆုံး နည္းပညာကို က်ယ္ျပန႔္စြာ အသုံးျပဳျခင္းမ်ား ႏွင့္ အေရွ႕အာဖရိကရွိ ဆာဗားနားမွာ တကမၻာလုံးသို႔ လူသား တို႔ပ်ံ႕ႏွံ့သြားျခင္းတို႔ ပါဝင္ေနသည္။ ေက်ာက္ေခတ္သည္ စိုက္ပ်ိဳးေမြးျမဴေရး တိုးတက္လာျခင္း ၊ အခ်ိဳ႕ေသာ သတၱဝါမ်ားကို ယဥ္ပါးေအာင္ ေမြးျမဴလာျခင္း၊ ေၾကးနီရိုင္းမ်ားကို အရည္က်ိဳ၍ သံျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ၿပီးဆုံးခဲ့သည္။ ထိုကာလတြင္ လူတို႔သည္ ထုံးစံ သမိုင္းေရးသားျခင္း (သမိုင္းမွတ္တမ္းတင္ျခင္း) အမွု ကို မျပဳၾကေသးသျဖင့္ သမိုင္းမတင္မီေခတ္ဟု ေခၚသည္။

ေက်ာက္ေခတ္ဆိုသည့္ အသုံးအႏွုန္းကို ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္တို႔က သတၱဳကို အသုံးမျပဳမီ ရွည္လ်ားေသာ အခ်ိန္ကာလကို ရည္ညႊန္းေခၚဆိုေလ့ရွိၿပီး ထိုေခတ္အခါက ေက်ာက္ျဖင့္ ျပဳလုပ္ေသာ ကိရိယာမ်ားမွာ အျခားႏုေသာ ပစၥည္းမ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ ကိရိယာမ်ားထက္ ပို၍ မ်ားျပားစြာ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ထိုကာလသည္ ေခတ္သုံးေခတ္ပိုင္းျခားထားေသာ အခ်ိန္ကာလမွ ပထမဆုံးေခတ္ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ေခတ္ကို ေက်ာက္ေခတ္ဦးပိုင္း ႏွင့္ ေက်ာက္ေခတ္ေႏွာင္းပိုင္း ဟူ၍ ပိုင္းျခားျခင္းကို ၁၈၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်န္ ဂ်က္ေကာ့ဘ္ ေဝါဆာ (Jens Jacob Worsaae) မွ သူ၏ ၁၈၅၁ ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့သည့္ ဒိန္းမတ္တို႔ႏွင့္ ဆိုင္ေသာ လူတို႔အေျခခ်ေနထိုင္မွုႏွင့္ပတ္သက္သည့္ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို အေျခခံ၍ တင္ျပခဲ့သည္။ ယေန႔တိုင္ အသုံးျပဳေနၾကဆဲျဖစ္ေသာ ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္း (Palaeolithic)၊ ေက်ာက္ေခတ္လယ္ (Mesolithic) ႏွင့္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ (Neolithic) ဟူ၍ ထပ္ဆင့္ပိုင္းျခားျခင္းကို ဇြန္လပ္ေဘာက္ (John Lubbock) က ၁၈၆၅ ခုႏွစ္တြင္ထုတ္ေဝခဲ့သည့္ သမိုင္းမတင္မီကာလ (Pre-historic Times) ဟူေသာ ဂႏၴဝင္ စာရင္းဝင္ စာအုပ္တြင္ စတင္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္ကာလ ၃ ခုကို ထပ္မံ၍ အစိတ္အပိုင္း ပိုင္းျခားၾကသည္။ လက္ေတြ႕တြင္မူ ထိုသို႔ေခတ္ကာလ ေျပာင္းလဲမွုမွာ ေဒသ (ယဥ္ေက်းမွု) ေပၚမူတည္၍ တေနရာႏွင့္ တေနရာ အႀကီးအက်ယ္ ကြဲျပားျခားနားၾကသည္။ လက္ေတြ႕တြင္မူ လူသားတို႔သည္ သံေခတ္မ်ားတြင္ပင္ ေနရာေဒသ အသစ္မ်ားသို႔ ဆက္လက္၍ ပ်ံ႕ႏွံ့သြားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်ာက္ေခတ္ကာလမ်ား ဟု ရည္ညႊန္းျခင္းထက္ ေက်ာက္ေခတ္ကာလတစ္ခုဟု ရည္ညႊန္းျခင္းက ပို၍ ေလ်ာ္ကန္သင့္ျမတ္သည္။ ယေန႔ေခတ္လူတို႔ သုံးႏွုန္းၾကသည့္ အသုံးအႏွုန္းမ်ားအရ ေက်ာက္ေခတ္ဆိုသည့္ စကားလုံးသည္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ စကားလုံးပင္ျဖစ္သည္။ မႏုႆေဗဒ ပညာရွင္မ်ား အသင္းက ထိုအသုံးအႏွုန္းကို အားမေပးေပ။

ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာမွေက်ာက္ေခတ္

ဤအခ်ိန္ကာလ ႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ အခ်ိန္မွာ ေလ့လာေသာ ေနရာေဒသေပၚမူတည္၍ မေရရာမေသခ်ာျခင္း၊ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစ္ျခင္း ႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားျခင္းတို႔ရွိသည္။ ေက်ာက္ေခတ္ကာလသည္ လူသားတို႔အားလုံးႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ေယဘူယ်ဟူ၍ ေျပာနိုင္ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ေသာ အစုအဖြဲ႕မ်ားမွာ သတၱဳေလာဟာစပ္ျခင္းဆိုင္ရာအတတ္ပညာကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္း မရွိပဲ နည္းပညာအရ တိုးတက္သည့္ အျခားယဥ္ေက်းမွုမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆုံသည့္အခ်ိန္အထိ ေက်ာက္ေခတ္တြင္ပင္ ရွိေနခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေယဘူယ်အားျဖင့္ ဤအခ်ိန္ကာလသည္ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၃သန္းေက်ာ္ခန႔္တြင္ လူတို႔ႏွင့္ မ်ိဳးႏြယ္တူမ်ား အာဖရိကတြင္ လူသားတို႔ကကိရိယာတန္ဆာပလာမ်ား စတင္ျပဳလုပ္ျခင္းမွ စတင္ခဲ့သည္ဟုယုံၾကည္ၾကသည္။ australopithecines ဟုေခၚေသာ ေရွးေဟာင္းလူအမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ ေက်ာက္ကိရိယာမ်ားကို အသုံးျပဳေလ့မရွိပဲ Paranthropus robustus လူအမ်ိဳးအစားမ်ားကသာ တီထြင္ခဲ့သည္ဟု ယူဆၾကသည္။ သို႔ေသာ္ သူတို႔၏ က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ အႂကြင္းအက်န္မ်ားကိုေလ့လာျခင္းကို ထိုအခ်ိန္ကာလကိုေလ့လာသည့္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္မ်ားက ဆက္၍ ျပဳလုပ္ဆဲပင္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ေက်ာက္ေခတ္သမိုင္း

ေက်ာက္ေခတ္သမိုင္းႏွင့္ပတ္သတ္၍ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေရနံရွာေဖြရန္အတြက္ ေရာက္ရွိလာေသာ ဉေရာပတိုက္သား ဘူမိေဗဒပညာရွင္မ်ားက ယင္းတို႔၏ ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားကို စတင္ေဖာ္ျပခဲ့ျခင္းျဖင့္ အစပ်ိဳးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ၁၈၉၄ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၁၈၉၇ခုႏွစ္တို႔တြင္ ဖရင့္ႏြတ္တလင္း၏ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားဟု ရည္ညႊန္းေသာ ေက်ာက္တုံးငယ္မ်ားကို ေဖာ္ျပခ်က္မ်ားမွာ ထိုေခတ္ကာလက ပညာရွင္မ်ားအၾကား အျငင္းပြားစရာျဖစ္ေပၚလာခဲ့သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ပထမဦးဆုံးေသာ ေက်ာက္ေခတ္ကာလဆိုင္ရာသုေတသနျပဳခ်က္မ်ားကို ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္တို႔တြင္ အေမရိကန္စူးစမ္းေလ့လာေရးအဖြဲ႕ျဖစ္ေသာ ဘူမိေဗဒပညာရွင္ ဟဲလ္မက္ဒီတားရား၊ ေရွးေဟာင္းသုေတသနပညာရွင္ ဟယ္လ္လမ္အဲလ္မူးဗီးယပ္စ္၊ နိခါတကေဗဒပညာရွင္မ်ားျဖစ္ေသာ အက္ဒြင္းအိပ္ခ်္ကိုးလ္ဘာ့တ္ႏွင့္ ေဂ်ဘားကြက္တ္တို႔က ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။ အဆိုပါပညာရွင္မ်ား၏ ေဖာ္ျပခ်က္အရ ျမန္မာ့ေက်ာက္ေခတ္ကာလတြင္ အဓိကေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္လက္နက္အုပ္စုႀကီး ေလးခုမွာ ခုတ္ဓါး၊ စင္းဓါး၊ ေက်ာက္ျခစ္ႏွင့္ လက္ဆုပ္ပဲခြပ္တို႔ျဖစ္သည္။ ထိုေက်ာက္လက္နက္ ျပဳလုပ္ေသာ အဓိကကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားမွာ မီးေတာင္ေက်ာက္၊ သစ္သားေက်ာက္တို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံရွိ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားျပဳလုပ္ေသာ ဓေလ့ကို မူးဗီးယပ္စ္ႏွင့္ ဒီတားရားတို႔က ျမန္မာနိုင္ငံအထက္ပိုင္းတြင္ေတြ႕ရွိခဲ့ေသာေၾကာင့္ "အညာသားဌာေနယဥ္ေက်းမွု" ဟု ကင္ပြန္းတပ္ခဲ့သည္။ အဆိုပါပညာရွင္မ်ားက ယင္းတို႔ေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားႏွင့္ သတၱဝါတို႔၏ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားကို တြဲဖက္ေတြ႕ရွိခဲ့ရေသာ ဧရာဝတီျမစ္ကမ္းဆင့္ငါးဆင့္၏ ဘူမိေျမလႊာမ်ားအေပၚမူတည္ၿပီး သက္တမ္းကာလကို ခန႔္မွန္းခဲ့သည္။ အဆိုပါ သက္တမ္းကာလအရ ျမန္မာ့ေက်ာက္ေခတ္ကာလသည္ ပလိုင္စတိုဆင္းကာလလယ္မွစတင္ၿပီး ဟိုလိုဆင္းကာလ ေႏွာင္းပိုင္းအထိ တည္ရွိခဲ့သည္ဟု ေယဘုယ်သတ္မွတ္ခဲ့သည္။

ျမန္မာ့သမိုင္းပညာရွင္ ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ျမန္မာ့ေက်ာက္ေခတ္ကာလကို အေစာဆုံးအားျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာအႏွစ္၅၅၀၀၀၀မွစတင္ခဲ့မည္ဟု ခန႔္မွန္းခဲ့သည္။ အဂ္လန္နိုင္ငံမွေရွးေဟာင္းသုေတသီ အဲလစ္စဘက္သ္မိုးကမူ ထိုင္းနိုင္ငံမွ ေက်ာက္ေခတ္ေဒသမ်ားႏွင့္ ႏွိုင္းယွဥ္ၿပီး အရင္အႏွစ္၇၅၀၀၀၀ကစတင္ခဲ့သည္ဟု ခန႔္မွန္းခဲ့ေလသည္။ ေတာင္ႀကီးခရိုင္ ေရငံၿမိဳ႕နယ္ ေညာင္ၾကတ္-ေရပုတ္သြားျမဲလမ္းေဘးရွိ ဗဒလင္းဂူ၌ ေက်ာက္ေခတ္ လူသားမ်ား၏လက္ရာနံရံပန္းခ်ီမ်ားအား ၁၉၆ဝႏွစ္မ်ားအေတာအတြင္း ဘူမိေဗဒပညာရွင္ ဦးခင္ေမာင္ေက်ာ္က စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ထိုေခတ္ကာလက ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီ၏ ႀကီးၾကပ္မွုေအာက္တြင္ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဝန္ ဦးေအာင္ေသာ္ဦးေဆာင္ၿပီး ရန္ကုန္ဝိဇၨာႏွင့္သိပၸံတကၠသိုလ္မွ မႏုႆေဗဒဌာန၊ ဘူမိေဗဒဌာန၊ သတၱေဗဒဌာနႏွင့္ ႐ုကၡေဗဒဌာနတို႔မွ ပညာရွင္အသီးသီးပါဝင္ၿပီး ျပဒါးလင္းဂူကို တူးေဖာ္ေရးႏွင့္ ေက်ာက္ေခတ္ကာလနံရံေဆးေရးပန္းခ်ီမ်ားကို ထိန္းသိမ္းေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ထိုေက်ာက္ဂူမွ ျမန္မာ့ေက်ာက္ေခတ္ကာလႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ အေထာက္အထား အခ်က္အလက္ အသစ္မ်ားကို ရရွိခဲ့ျပန္သည္။ အဆိုပါေက်ာက္ဂူမွ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားကို ရာႏွင့္ခ်ီၿပီးတူးေဖာ္ ရရွိခဲ့ပါသည္။ ေလ့လာရန္အတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာနမူနာေလးရာခန႔္ကိုသာ ဌာနခ်ဳပ္သို႔ယူေဆာင္ခဲ့ၿပီး က်န္ရွိသည့္ေက်ာက္ လက္နက္မ်ားကို ထိုဂူ၏ အနီးနားဝန္းက်င္တြင္ ျပန္လည္ျမႇပ္ႏွံခဲ့သည္။ ေက်ာက္နံရံတြင္ ပန္းခ်ီဆြဲရာ၌ ေျမနီကို ပန္းခ်ီေဆးအျဖစ္အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည္။ နံရံပန္းခ်ီကားမ်ားမွာ လက္ဝါးႏွစ္ဖက္ဟု ယူဆရေသာပုံ၊ ေနဟုယူဆထားေသာပုံႏွင့္ တိရစၧာန္ပုံမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထိုပုံမ်ားအားလုံးအား လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၃၀၀ဝ ႏွင့္ ၁၀၀၀ဝ ၾကားေနထိုင္သြားၾကေသာ ေက်ာက္ေခတ္လူသားမ်ား၏ လက္ရာမ်ား ျဖစ္မည္ဟု ခန႔္မွန္းထားသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ထိုတူးေဖာ္ေရးမွ ရရွိေသာ အရိုးႏွင့္မီးေသြးခဲအပိုင္းအစမ်ားကို ေရဒီယိုကာဗြန္၁၄နည္းျဖင့္ ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ျခင္း၊ အရိုးအတြင္းမွ ခ်ဥ္ဆီအႂကြင္းအက်န္ကို ဓါတ္ခြဲစမ္းသပ္ျခင္းျဖင့္ ထိုေခတ္ကာလက ျပဒါးလင္းဂူတြင္ အေစာဆုံးကာလလူေနထိုင္ခဲ့မွုမွာ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္၁၃၀၀၀မွ စတင္ခဲ့သည္ဟူ ေယဘုယ်ဆိုနိုင္ပါသည္။ ေက်ာက္လက္နက္ ဖဲ့ဆစ္မွုအပိုင္းမွာမူ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းတြင္ ေတြ႕ရွိရေသာ ေက်ာက္လက္နက္မ်ားထက္ အရြယ္အစားအားျဖင့္ပိုမိုေသးငယ္ၿပီး အသြားေဖာ္ဖဲ့ဆစ္မွုအပိုင္းမွာ နည္းစနစ္ပိုင္းဆိုင္ရာအားျဖင့္ ပိုမိုေကာင္းမြန္သည္ဟု သုံးသပ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ေက်ာက္လက္နက္မ်ား၏ ပုံပန္းသ႑ာန္တို႔မွာမူ ေက်ာက္လက္နက္အုပ္စုႀကီးေလးစုမွ ကြဲျပားမွုသိပ္မရွိေၾကာင္းဆိုၾကသည္။ ထို႔ျပင္ထိုေက်ာက္ေခတ္ဂူမွ စင္းလုံးေခ်ာအသြားေသြး၊ အေရာင္တင္ထားေသာ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ကာလလက္နက္မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ရွိခဲ့ပါသည္။

ထို႔ေနာက္၁၉၇၀ခုႏွစ္မ်ားမွ စတင္ၿပီးမႏၲေလးႏွင့္ စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီးမ်ားတြင္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ေဒသမ်ားကို တူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ေမြးျမဴေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္လာသည့္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ယဥ္ေက်းမွုရပ္ဝန္းမ်ားကို ထင္ရွားေစခဲ့ပါသည္။ ထိုေဒသတို႔မွ အေထာက္အထားမ်ားအရ ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္းေဒသမ်ားႏွင့္ ကြဲျပားၿပီး လူေနမွုအဆင့္အတန္းကြာျခားလာသည့္ ေက်ာက္ေခတ္သစ္ဓေလ့မ်ားယဥ္ေက်းမွုမ်ားကို သိရွိလာခဲ့သည္။

ေက်ာက္ေခတ္အပိုင္းအျခားမ်ား

လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ဝ ဝ၀ဝ မွ ၁၂၀၀ဝ ၾကားအား ေက်ာက္ေဟာင္းေခတ္ ေက်ာက္ေခတ္ေဟာင္းဟုလည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း ၁၂၀၀ဝ မွ ၉၀၀ဝ ၾကားအား ေက်ာက္လယ္ဟုလည္းေကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀ဝ မွ ၅၀၀ဝၾကားအား ေက်ာက္သစ္ေခတ္ေက်ာက္ေခတ္သစ္ဟုလည္းေကာင္း ေခၚေဝၚသတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုအေခၚအေဝၚမ်ားမွာ အေနာက္ အာရွေဒသအတြက္သာျဖစ္၍ အျခားေနရာေဒသမ်ားအတြက္မူ သီးျခားႏွစ္အပိုင္းအျခားမ်ားလည္း ရွိမည္ဟု ယူဆထားၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံအပါအဝင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ နိုင္ငံမ်ားအတြက္မူ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀၀၀၀ဝ မွ ၄၂၀၀ဝ ထိအား ေက်ာက္ေခတ္ကာလဟုေခၚသင့္၍ ႏွစ္ေပါင္း ၄၂၀၀ဝ မွ ၂၂၀၀ဝ ထိကာလအား သစ္သား ကာလဟုေခၚသင့္ေၾကာင္း အေရွ႕ေတာင္အာရွသမိုင္းမတင္မီေခတ္ကာလပညာရွင္ အေမရိကန္လူမ်ိဳး ဒဘလ်ဴဂ်ီစိုလ္းဟိမ္းက တင္ျပခဲ့သည္။ ထိုအယူအဆကို ျမန္မာ့သမိုင္းပညာရွင္ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ေယဘုယ်အားျဖင့္ လက္ခံထားသည္ကို ယင္း၏ စာအုပ္စာတမ္းမ်ားတြင္ အထင္အရွားေတြ႕ျမင္နိုင္ပါသည္။

ထိုသစ္သားကာလ၌ ေရွးေက်ာက္ေခတ္ လူသားမ်ားသည္ သစ္၊ဝါး ႏွင့္ ေက်ာက္လက္နက္ကိရိယာမ်ားအားေပါင္းစပ္၍ အသုံးျပဳလာတတ္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ရာသီဥတု တိုက္စားေသာဒဏ္ေၾကာင့္ သစ္ႏွင့္ေပါင္းစပ္ထားေသာ ေက်ာက္လက္နက္ အနည္းငယ္မၽွသာ အေထာက္အထားျဖစ္ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၂၀၀ဝ မွ ၁၁၀၀ဝ ထိကာလအား ေဒသစြဲကာလဟု ေခၚသင့္ေၾကာင္းလည္း ပညာရွင္မ်ားက လက္ခံခဲ့ၾကသည္။ ထိုေခတ္ကာလ၌ လူတို႔သည္ မိမိတို႔၏ ေဒသအတြင္းတြင္သာေန၍ အျခားမ်ိဳးႏြယ္စုမ်ားႏွင့္ အဆက္ျဖတ္ထားေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ယူဆရေသာ္လည္း အဆိုပါအခ်က္ကို ျငင္းခ်က္ထုတ္နိုင္ေသာ ေရွးေဟာင္းသုေတသနဆိုင္ရာ အေထာက္အထားမ်ားကို ေတြ႕ရွိလာရၿပီျဖစ္သည္။ ထိုေခတ္ကာလတြင္ လူတို႔သည္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းအား အနည္းငယ္လုပ္ကိုင္လာၾကသည္။ ေက်ာက္လက္နက္ကိရိယာမ်ားအားလည္း အနည္းငယ္ေခ်ာေအာင္ ေသြးတတ္လာၾကသည္။ အိုးမ်ားအားလည္း စတင္ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ သို႔ေသာ္ဂူအတြင္း၌သာ ဆက္လက္ေနထိုင္သူမ်ားရွိသလို လြင္ျပင္ေဒသမ်ားတြင္ေနထိုင္သူမ်ားကလည္း အမဲလိုက္ျခင္း၊ အစားအစာစုေဆာင္းျခင္းမ်ားကို ကိုပင္ ဆက္လက္လုပ္ကိုင္ခဲ့ၾကသည္။

လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ဝ ေလာက္မွစတင္ကာ ေျမဩဇာေကာင္းေသာ လြင္ျပင္မ်ားတြင္ ေက်ာက္ေခတ္လူသားမ်ားသည္ စိုက္ပ်ိဳးေရး၊ ေမြးျမဴေရးမ်ားကို ျပဳလုပ္လာၾကသည္။ ထိုအခ်ိန္မွစတင္၍ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအားေကာင္းလာၿပီး ေရွးဦး သမိုင္းကာလအထိ ယဥ္ေက်းမွုမ်ားတိုးတက္လာခဲ့သည္။ ဤသည္တို႔မွာ ျမန္မာနိုင္ငံ ႏွင့္သက္ဆိုင္ဆီေလ်ာ္ေသာ ေက်ာက္ေခတ္ကာလ အပိုင္းအျခားမ်ားျဖစ္သည္။

Ref ; Wikipedia