ျမန္မာနိုင္ငံ (တရားဝင္အားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္)သည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ ဧရိယာအားျဖင့္ ဒုတိယ အက်ယ္ဝန္းဆုံး နိုင္ငံျဖစ္သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၄ ရက္ေန႔တြင္ ဂရိတ္ၿဗိတိန္နိုင္ငံထံမွ (အဂၤလိပ္လို "Burma" အျဖစ္ႏွင့္) ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ လြတ္လပ္ေရးကို ရရွိခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျပည္ေထာင္စု ဆိုရွယ္လစ္ သမၼတျမန္မာနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီ ၄ ရက္တြင္ လည္းေကာင္း၊ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ ၁၉၈၈ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္တြင္လည္းေကာင္း၊ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇြန္ ၁၈ ရက္တြင္ လည္းေကာင္း အမည္မ်ားေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ အာဏာရစစ္အစိုးရအား အသိအမွတ္ မျပဳေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက ဘားမား ("Burma") ဟုသာ အသိအမွတ္ျပဳ သုံးစြဲခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒအရ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁ ရက္ ေန႔မွစ ၍ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အျဖစ္ ေျပာင္းလဲေခၚဆိုခဲ့သည္။ နိုင္ငံေတာ္အလံကိုလည္း ယခင္ နိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးေကာင္စီအစိုးရလက္ထက္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဌာန္းခဲ့ေသာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒတြင္ သတ္မွတ္ထားသည့္ လံျဖင့္ အစားထိုး၍ ေျပာင္းလဲ အသုံးျပဳခဲ့သည္။
ေျမာက္ဘက္တြင္ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔သမၼတနိုင္ငံ၊ အေရွ႕ဘက္တြင္ လာအိုနိုင္ငံ၊ အေရွ႕ေတာင္ဘက္တြင္ ထိုင္းနိုင္ငံ၊ အေနာက္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံ၊ အေနာက္ေျမာက္အရပ္တြင္ အိႏၵိယနိုင္ငံ၊ ေတာင္ဘက္တြင္ ကပၸလီပင္လယ္ႏွင့္ အေနာက္ေတာင္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္တို႔ျဖင့္ ထိစပ္လ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံနယ္နိမိတ္၏ သုံးပုံတစ္ပုံ ၁၉၃ဝ ကီလိုမီတာ (၁၁၉၉ မိုင္) မွာ တစ္ဆက္တစ္စပ္တည္းေသာ ကမ္းရိုးတန္းအျဖစ္ ေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွနိုင္ငံမ်ားတြင္ ေျမဧရိယာအားျဖင့္ ဒုတိယအႀကီးဆုံးနိုင္ငံ ျဖစ္ၿပီး ကမၻာေပၚတြင္ အမွတ္စဥ္ ၄၀ ေျမာက္ ေျမဧရိယာအႀကီးဆုံး နိုင္ငံျဖစ္သည္။ ေခတ္သစ္ကာလအခ်ိန္မ်ားတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ကြဲျပားျခားနားေသာ လူဦးေရမွ ယင္း၏ နိုင္ငံေရး၊ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင့္ လူသားရင္းျမစ္မ်ားအား အဓိကအခန္းက႑မ်ားမွ ေဖာ္ေဆာင္လ်က္ရွိသည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္က အာဏာရယူခဲ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးႀကီး သန္းေရႊ ဦးေဆာင္သည့္ နိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ၏ အုပ္ခ်ဳပ္မွုေအာက္တြင္ ရွိေနခဲ့သည္။ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္အထိ ၿဗိတိသၽွအင္ပါယာ ေအာက္တြင္ ရပ္တည္ခဲ့ေသာ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ယေန႔အခ်ိန္အထိ လူမ်ိဳးေရးတင္းမာမွုႏွင့္ အာဏာသိမ္းရန္ ႀကိဳးစားအားထုတ္မွုမ်ားကို ဆက္လက္ရင္ဆိုင္ရလ်က္ရွိသည္။ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ား၏ လႊမ္းမိုးမွု နက္ရွိုင္းစြာခံေနရသည့္ နိုင္ငံ၏ ယဥ္ေက်းမွုတြင္ ထူးျခားသည့္ ဗုဒၶယဥ္ေက်းမွုႏွင့္ တိုင္းရင္သားဓေလ့မ်ား ေရာေႏွာလ်က္ရွိသည္။
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံေတာ္သည္ အာရွတိုက္ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္းတြင္တည္ရွိၿပီး ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၉ ဒီဂရီ ၃၂ မိနစ္မွ ၂၈ ဒီဂရီ ၃၁ မိနစ္အထိႏွင့္ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၂ ဒီဂရီ ၁ဝ မိနစ္မွ ၁ဝ၁ ဒီဂရီ ၁၁ မိနစ္အထိ က်ယ္ဝန္းသည္။ အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ားအျဖစ္ ေျမာက္ဘက္ႏွင့္ အေရွ႕ေျမာက္ဘက္တြင္ တ႐ုတ္နိုင္ငံ၊ အေရွ႕ဘက္ႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္ဘက္တြင္ လာအိုနိုင္ငံႏွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံ၊ အေနာက္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံ၊ အိႏၵိယနိုင္ငံတို႔ႏွင့္ ဆက္စပ္လ်က္ရွိၿပီး ေတာင္ဘက္တြင္ ကပၸလီပင္လယ္ႏွင့္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ တည္ရွိသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေတာ္ကို အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၆ ဒီဂရီ ၁၃ မိနစ္ မ်ဥ္းေၾကာင္းႏွင့္ ေျမာက္လတၱီတြဒ္ ၁၆ ဒီဂရီ ၄၅ မိနစ္မ်ဥ္းေၾကာင္းတို႔ ျဖတ္သန္းသြားၾကသည္။ အေရွ႕ေလာင္ဂ်ီတြဒ္ ၉၇ ဒီဂရီ မိနစ္ ၃ဝ မ်ဥ္းကို ျမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္မ်ဥ္းအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားရာ ျမန္မာစံေတာ္ခ်ိန္သည္ ဂရင္းနစ္စံေတာ္ခ်ိန္ထက္ ၆ နာရီ မိနစ္ ၃ဝ ေစာသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အက်ယ္အဝန္းမွာ ၂၆၁,၂၂၈ စတုရန္းမိုင္ (၆၇၆,၅၇၈ စတုရန္းကီလိုမီတာ) ရွိသည္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွတိုက္တြင္ ဒုတိယအႀကီးဆုံးျဖစ္ၿပီး ေျမျပင္တဆက္တည္းအက်ယ္အဝန္းအရဆိုလၽွင္ အႀကီးဆုံးျဖစ္သည္။ ကမၻာတြင္ (ဇန္ဘီယာၿပီးလၽွင္) ၄၀ ခုေျမာက္ အႀကီးဆုံးတိုင္းျပည္ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္နိုင္ငံရွိ တကၠဆက္ျပည္နယ္ထက္ အနည္းငယ္ေသးၿပီး အာဖဂန္နစၥတန္နိုင္ငံထက္ အနည္းငယ္ႀကီးမားသည္။ အေရွ႕ႏွင့္အေနာက္ ၅၈၂ မိုင္ (၉၃၆ ကီလိုမီတာ) က်ယ္ဝန္းၿပီး ေတာင္ႏွင့္ေျမာက္ ၁,၂၇၅ မိုင္ (၂,ဝ၅၁ ကီလိုမီတာ) ရွည္လ်ားသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ နယ္နိမိတ္အရွည္သည္ မိုင္ေပါင္း ၅,၂ဝဝ ခန႔္ရွိၿပီး အိမ္နီးခ်င္းနိုင္ငံမ်ားႏွင့္မိုင္ေပါင္း ၃,၈ဝ၈ မိုင္ ဆက္စပ္လ်က္ရွိရာတ႐ုတ္ျမန္မာ နယ္စပ္မွာ အရွည္လ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး ၂၁၈၅ ကီလိုမီတာ (၁,၃၅၇ မိုင္)၊ ျမန္မာ-ထိုင္း ၁,၃၁၄ မိုင္၊ ျမန္မာအိႏၵိယ ၈၅၇ မိုင္၊ ျမန္မာ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ၁၅၂ မိုင္ႏွင့္ ျမန္မာ-လာအို ၁၂၈ မိုင္ အသီးသီး ရွိၾကသည္။ ေရမိုင္နယ္နိမိတ္မွာ နတ္ျမစ္ဝမွ ေကာ့ေသာင္းအထိ အလ်ား ၁,၃၈၅ မိုင္ခန႔္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေတာင္ဘက္ႏွင့္ အေနာက္ေတာင္ဘက္တြင္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ႏွင့္ ကပၸလီပင္လယ္တို႔ တည္ရွိကာ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတန္းမွာ ၁၉၃ဝ ကီလိုမီတာ (၁၁၉၉ မိုင္) ရွည္လ်ားသည္။ ကမ္းရိုးတန္း၏အလ်ားမွာ နိုင္ငံပတ္ပတ္လည္ နယ္နိမိတ္တစ္ခုလုံး၏ သုံးပုံတစ္ပုံရွိသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ကို အၾကမ္းအားျဖင့္ အေနာက္ဘက္ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားေဒသ၊ အလယ္ပိုင္း ေျမနိမ့္ျမစ္ဝွမ္း လြင္ျပင္ေဒသ၊ အေရွ႕ဘက္ကုန္းျမင့္ေဒသဟူ၍ သုံးပိုင္းပိုင္းျခားနိုင္သည္။ ဟိမဝႏၲာေတာင္တန္းသည္ ျမန္မာနိုင္ငံႏွင့္ဆက္စပ္ေနၿပီး အေနာက္ရိုးမေတာင္တန္းအျဖစ္ ေတာင္ဘက္သို႔ သြယ္တန္းလ်က္ရွိသည္။ အေနာက္ရိုးမေတာင္တန္းေဒသ၏ ျမန္မာနိုင္ငံေျမာက္စြန္းတြင္ရွိေသာ ခါကာဘိုရာဇီေတာင္မွာ ၅၈၈၁ မီတာ (၁၉၂၉၅ ေပ) ျမင့္၍ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အျမင့္ဆုံးေတာင္ထိပ္ျဖစ္သည္။စာရာေမတိေတာင္ထိပ္သည္ ၁၂၅၅၃ ေပျမင့္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဟိမဝႏၲာေတာင္မႀကီး၏ ေျမာက္မွ ေတာင္သို႔ ျဖာဆင္းလာေသာ ေတာင္တန္းႀကီးသုံးခုရွိရာယင္းတို႔မွာ ရခိုင္ရိုးမ၊ ပဲခူးရိုးမႏွင့္ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္တို႔ျဖစ္ၾကေလသည္။ အေနာက္ရိုးမေတာင္တန္းႀကီးသည္ အိႏၵိယနိုင္ငံႏွင့္ ျမန္မာနိုင္ငံတို႔ကို တံတိုင္းသဖြယ္ ကာဆီးထားလ်က္ရွိသည္။ အလယ္ပိုင္းျမစ္ဝွမ္း ေျမနိမ့္လြင္ျပင္ေဒသမ်ားတြင္ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းေဒသသည္ အက်ယ္ဆုံးျဖစ္၍ ပထမပိုင္းကို ျမစ္ဖ်ားမွ မႏၲေလးၿမိဳ႕အထိ၊ ဒုတိယပိုင္းကို မႏၲေလးမွ ျပည္ၿမိဳ႕အထိ၊ တတိယပိုင္းကို ျပည္ၿမိဳ႕မွ ျမစ္ဝအထိ ပိုင္းျခားေလ့လာေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ အလယ္ပိုင္းျမစ္ဝွမ္း ေျမနိမ့္လြင္ျပင္ေဒသတြင္ စစ္ေတာင္းျမစ္ဝွမ္းေဒသႏွင့္ ခ်င္းတြင္းျမစ္ဝွမ္းေဒသတို႔လည္း ပါဝင္သည္။ အလယ္ပိုင္းျမစ္ဝွမ္းေျမနိမ့္ေဒသ၌ ဇီးျဖဴေတာင္တန္း၊ မင္းဝံေတာင္တန္း၊ မွန္ကင္းေတာင္တန္းႏွင့္ ဂန႔္ေဂါေတာင္တန္းစသည့္ ေတာင္တန္းငယ္မ်ား တည္ရွိသည္။ ထိုေဒသ၌ ပဲခူးရိုးမေတာင္တန္းသည္ ေျမာက္မွေတာင္သို႔ တြန႔္ေခါက္သြယ္တန္းလ်က္ ရွိသည္။ အေရွ႕ဘက္ ကုန္းျမင့္ေဒသမွာ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ေဒသျဖစ္၍ ပ်မ္းမၽွ ေပေပါင္း ၃ဝဝဝ မွ ၄ဝဝဝ အထိ ျမင့္သည္။ ကုန္းျပင္ျမင့္ဆိုေသာ္လည္း ညီညာေနျခင္းမဟုတ္ဘဲ ျမင့္ေမာက္ေသာ ေတာင္တန္းႀကီးမ်ားရွိၿပီး သံလြင္ျမစ္သည္ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ေဒသမွ တနသၤာရီကမ္းေျမာင္ေျမာက္ပိုင္း ေျမညီလြင္ျပင္သို႔ စီးဆင္းသည္။ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္၌ ျမစ္ဖ်ားခံေသာ ေရႊလီ၊ ျမစ္ငယ္၊ ေဇာ္ဂ်ီႏွင့္ ပန္းေလာင္ျမစ္တို႔သည္ ဧရာဝတီျမစ္ထဲသို႔ စီးဝင္ၾကသည္။ ဧရာဝတီျမစ္သည္ ျမန္မာ့ အရွည္ဆုံးျမစ္ျဖစ္ၿပီး ၂၁၇ဝ ကီလိုမီတာ (၁၃၄၈ မိုင္) နီးပါးရွည္လ်ားၿပီး မုတၱမပင္လယ္ေကြ႕အတြင္းသို႔ စီးဝင္သြားသည္။ ေတာင္စဥ္ေတာင္တန္းႀကီးအၾကားတြင္ ေျမဩဇာေကာင္းမြန္ေသာ လြင္ျပင္က်ယ္ႀကီးမ်ား တည္ရွိေလသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ လူဦးေရအမ်ားစုမွာ ရခိုင္ရိုးမေတာင္တန္းႏွင့္ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္ၾကားတြင္ ရွိသည့္ ဧရာဝတီျမစ္ဝွမ္းေဒသတေလၽွာက္ ေနထိုင္ၾကသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မွုႏွုန္းေႏွးေကြးျခင္းသည္ ၎၏ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ေဂဟစနစ္တို႔အား ထိန္းသိမ္းေပးရာေရာက္ခဲ့သည္။သစ္ေတာအုပ္ႀကီးမ်ား ထူထပ္သိပ္သည္းသည့္ အျမဲစိမ္းသစ္ေတာမ်ားႏွင့္ ကၽြန္းေတာႀကီးမ်ားသည္ ေအာက္ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ၄၉ ရာခိုင္ႏွုန္း ေက်ာ္ေသာ ဧရိယာကို ဖုံးလႊမ္းလ်က္ရွိသည္။ ဤေဒသတြင္ အေလ့က်ေပါက္ေရာက္ေသာ အပင္မ်ားတြင္ ၾကက္ေပါင္ေစးပင္၊ ရွားပင္၊ ပ်ဥ္းကတိုးပင္၊ လမုေတာ၊ အုန္းပင္ႏွင့္ ကြမ္းသီးပင္မ်ား ပါဝင္ေလသည္။ ေျမာက္ဘက္ကုန္းျမင့္ေဒသမ်ားတြင္ ဝက္သစ္ခ်ပင္၊ ထင္းရွူးပင္၊ ဇလပ္ပင္မ်ိဳးစုံတို႔ေပါက္ေရာက္ၾကသည္။ ကမ္းရိုးတန္း တစ္ေလၽွာက္တြင္လည္း အပူပိုင္းေဒသသစ္သီးဝလံမ်ိဳးစုံေပါက္ေရာက္ၾကသည္။မိုးနည္းရပ္ဝန္းေဒသတြင္မူ အပင္မ်ားမွာ ၾကဲၿပီးလွီၾကသည္။
ေတာင္တြင္းသားရဲတိရစၧာန္မ်ားအနက္ က်ားႏွင့္ က်ားသစ္တို႔သည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ေတြ႕ရတတ္ေလ့ရွိသည္။ အထက္ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ႀကံ့၊ ကၽြဲရိုင္း၊ ေတာဝက္၊ သမင္၊ ဒရယ္ႏွင့္ ဆင္မ်ားကို ေတြ႕နိုင္ၿပီး ဆင္မ်ားကို ယဥ္ေအာင္ေမြးယူ၍ သစ္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ခိုင္းေစအသုံးခ်ၾကသည္။ ေသးငယ္ေသာ နို႔တိုက္သတၱဝါမ်ားမွာလည္း ေပါမ်ားလွၿပီး ေမ်ာက္လႊဲေက်ာ္ႏွင့္ ေမ်ာက္မ်ားမွအစ ရွူးပ်ံႏွင့္ ႀကံ့သူေတာ္မ်ားအဆုံး ေတြ႕ျမင္ရသည္။ ငွက္မ်ိဳးစုစုေပါင္း ၈၀၀ ေက်ာ္ခန႔္တြင္ ၾကက္တူေရြး၊ ရစ္၊ ဥေဒါင္း၊ က်ီးကန္း၊ ငဟစ္ႏွင့္ စပါးခင္းငွက္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ တြားသြားသတၱဝါတြင္မူ မိေခ်ာင္း၊ ေတာက္တဲ့၊ ေႁမြေဟာက္၊ စပါးႀကီးေႁမြႏွင့္ လိပ္တို႔ကို ပါေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ ေရခ်ိဳငါးမ်ိဳးစုေပါင္း ရာႏွင့္ခ်ီ၍ ေတြ႕ျမင္ရၿပီး လြန္စြာမွ ေပါမ်ားကာ အေရးပါသည့္ အစာအဟာရ ရင္းျမစ္လည္း ျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဥတၱရယဥ္စြန္းတန္းႏွင့္ အီေကြတာအၾကားတြင္ က်ေရာက္တည္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အာရွေဒသ၏ မွတ္သုံရပ္ဝန္းေဒသတြင္ က်ေရာက္ၿပီး ၎၏ ကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ားရရွိေသာ မိုးေရခ်ိန္မွာ ႏွစ္စဥ္ ၅ဝဝဝ မမ (၁၉၇ လက္မ) ရွိသည္။ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသတြင္ ႏွစ္စဥ္မိုးေရခ်ိန္မွာ ၂၅ဝဝ မမ (၉၈ လက္မ) ျဖစ္ၿပီး၊ ျမန္မာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္းတြင္ တည္ရွိေသာ မိုးနည္းရပ္ဝန္းေဒသတြင္ ႏွစ္စဥ္မိုးေရခ်ိန္ ၁၀၀၀ မမ (၃၉ လက္မ) ထက္နည္းေလသည္။ ေျမာက္ဘက္ေဒသမ်ားသည္ အေအးဆုံးျဖစ္ၿပီး ပ်မ္းမၽွအပူအခ်ိန္ ၂၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၇၀ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္) ရွိေလသည္။ ကမ္းရိုးတန္းႏွင့္ ျမစ္ဝကၽြန္းေပၚေဒသမ်ား၏ ပ်မ္းမၽွအပူခ်ိန္မွာ ၃၂ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ (၉ဝ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္) ရွိေလသည္။
အၾကမ္းအားျဖင့္ ေႏြ၊ မိုး၊ ေဆာင္း ဟူ၍ သုံးရာသီ ပိုင္းျခားထားသည္။ မတ္လမွ ေမလလယ္အထိ ေႏြဥတု၊ ေမလလယ္မွ ေအာက္တိုဘာလကုန္အထိ မိုးဥတုႏွင့္ နိုဝင္ဘာလမွ ေဖေဖာ္ဝါရီလကုန္အထိ ေဆာင္းဥတုဟု သတ္မွတ္သည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အပူပိုင္းမုတ္သုံရာသီဥတု ရွိေသာ္လည္း ေျမမ်က္ႏွာျပင္အေနအထား ကြဲျပားျခားနားမွုေၾကာင့္ တစ္ေနရာႏွင့္တစ္ေနရာ ရာသီဥတု ကြဲျပားသြားသည္။ ဥပမာအားျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္းတြင္ တစ္ႏွစ္လၽွင္ စုစုေပါင္း မိုးေရခ်ိန္လက္မ ၄ဝ ေအာက္သာရရွိၿပီး ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္းႏွင့္ တနသၤာရီကမ္းရိုးတန္းတစ္ေလၽွာက္တြင္ တစ္ႏွစ္လၽွင္ မိုးေရခ်ိန္ လက္မ ၂ဝဝ ခန႔္ရရွိသည္။
ေႏြဥတုျဖစ္ေသာ မတ္လႏွင့္ဧၿပီလမ်ားတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံ အလယ္ပိုင္းေဒသ၌ ပ်မ္းမၽွအျမင့္ဆုံး အပူခ်ိန္မွာ ၁၁ဝ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ (၄၃ ဒသမ ၃ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္) အထက္ျဖစ္၍ ျမန္မာနိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းတြင္ ၉၇ ဒီဂရီ ဖာရင္ဟိုက္ (၃၆ ဒသမ ၁ ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္) ခန႔္ႏွင့္ ရွမ္းကုန္းျပင္ျမင့္တြင္ ၈၅ မွ ၉၅ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ (စင္တီဂရိတ္ ၂၉ ဒသမ ၄ ႏွင့္ ၃၅ ဒီဂရီ) အတြင္းရွိသည္။ ၿမိဳ႕မ်ား၏ တည္ေနရာႏွင့္ ေျမမ်က္ႏွာျပင္ အနိမ့္အျမင့္ကိုလိုက္၍ အပူခ်ိန္ကြာျခားသည္။ အပူခ်ိန္ျမင့္လြန္းျခင္း၊ နိမ့္က်လြန္းျခင္းမ်ား မရွိေပ။ တိုက္ခတ္ေသာ ေလေၾကာင္းႏွင့္ ေလဖိအားအေျခအေနမ်ားေၾကာင့္ မိုးရြာသြန္းမွုျဖစ္ေပၚေစသည္။ အခ်ိဳ႕ႏွစ္မ်ားတြင္ မုန္တိုင္းျပင္းထန္စြာ က်ေရာက္သျဖင့္ ကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ားတြင္ ရံဖန္ရံခါမုန္တိုင္းဒဏ္ခံရသည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းတစ္ေလၽွာက္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ေပၚေပါက္ၾကဳံေတြ႕ခဲ့ရေသာ သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္မ်ားတြင္ အဆိုးရြား၊ အၾကမ္းတမ္းဆုံးေသာ နာဂစ္ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းဒဏ္ကို ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္ ေမလ ၂ရက္ေန႔၌ ၾကဳံေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ရာသီဥတုမွန္ကန္မၽွတမွုကို အေထာက္အကူျပဳေစရန္အတြက္ ျမန္မာနိုင္ငံအလယ္ပိုင္းေဒသ စိမ္းလန္းစိုျပည္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို နိုင္ငံေတာ္က ဦးစားေပး အေကာင္အထည္ေဖာ္လ်က္ရွိသည္။
- တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ျပည္နယ္မ်ား
ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ျပည္နယ္ ခုႏွစ္ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး ခုႏွစ္တိုင္းတို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ထားသည္။တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားတြင္ ဗမာမ်ား အဓိကေနထိုင္ၾကၿပီး ျပည္နယ္မ်ားတြင္ မ်ိဳးႏြယ္စုတိုင္းရင္သားမ်ား ေနထိုင္ၾကသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရၿမိဳ႕နယ္၊ ရပ္ကြက္ႏွင့္ ေက်းရြာမ်ားအျဖစ္ ထပ္မံခြဲထားသည္။ အဓိကၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား အားခရိုင္ႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအျဖစ္ ထပ္မံခြဲထားသည္။
- ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး
- ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး
- မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး
- မႏၲေလးတိုင္းေဒသႀကီး
- စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး
- တနသၤာရီတိုင္းေဒသႀကီး
- ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး
- ကခ်င္ျပည္နယ္
- ကယားျပည္နယ္
- ကရင္ျပည္နယ္
- ခ်င္းျပည္နယ္
- မြန္ျပည္နယ္
- ရခိုင္ျပည္နယ္
- ရွမ္းျပည္နယ္
နိုင္ငံေရးႏွင့္ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံသည္ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ေအာက္တြင္ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္သို႔ ေရြးေကာက္ခံရေသာ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံ အေဝးေရာက္အမ်ိဳးသားညြန႔္ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႕ကို ျမန္မာနိုင္ငံဒီမိုကေရစီ ျပန္လည္တည္ေဆာက္ေရးေဆာင္ပုဒ္ျဖင့္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာတြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ခဲ့ၾကသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ၏ ေမာင္ဝမ္းကြဲေတာ္သူ ဦးစိန္ဝင္း သည္ ယင္းအဖြဲ႕၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံ အေဝးေရာက္အမ်ိဳးသားညြန႔္ေပါင္းအစိုးရအဖြဲ႕သည္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မရွိသေလာက္ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ တရားမဝင္ေသာ အသင္းအဖြဲ႕အျဖစ္ ေၾကညာထားျခင္းခံရသည္။
ထိုစဥ္က နိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးႀကီးသန္းေရႊျဖစ္ၿပီး နိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ့ၿဖိဳးေရးေကာင္စီ၏ ဥကၠ႒ရာထူးကိုလည္း ရယူထားသူျဖစ္သည္။ သူသည္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာမ်ားစြာကို ပိုင္ဆိုင္ထားၿပီး ဝန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္မ်ားအားေျပာင္းေရႊ႕ျခင္း၊ နိုင္ငံတကာေရးရာမ်ားတြင္ အဓိက်ေသာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ခ်မွတ္ျခင္းမ်ားလည္း ျပဳလုပ္သည္။ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာအထိ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန႔္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ၿပီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးစိုးဝင္းႏွင့္ အစားထိုးေျပာင္းလဲခဲ့သည္။ ၎သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးႀကီးသန္းေရႊႏွင့္ နီးစပ္မွုရွိသူဟု သိရွိရသည္။ ဝန္ႀကီးေနရာအမ်ားစုႏွင့္ အစိုးရေနရာအမ်ားစုမွာ တပ္မေတာ္အရာရွိႀကီးမ်ားက ရယူထားၿပီး က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ အလုပ္သမားအေရး၊ စီမံကိန္းေရးဆြဲေရးႏွင့္ စီးပြားေရးဝန္ႀကီးေနရာမ်ားကို အရပ္သားမ်ားက ရယူထားရွိသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ အဓိကပါတီႀကီးမ်ားမွာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ႏွင့္ ရွမ္းအမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ တို႔ျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းတို႔၏လွုပ္ရွားမွုမ်ားကိုမူ အစိုးရမွ တင္းက်ပ္စြာ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားသည္။ အျခား တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစုမ်ားအား ကိုယ္စားျပဳေသာ ပါတီငယ္မ်ားလည္းရွိသည္။ နိုင္ငံေရး အတိုက္အခံျပဳလုပ္ျခင္းကို ခြင့္ျပဳျခင္းမရွိသေလာက္ျဖစ္ၿပီး ပါတီမ်ားစြာမွာ တရားမဝင္အသင္း အျဖစ္ေၾကညာထားျခင္ခံရသည္။ တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္ေရးပါတီသည္ တပ္မေတာ္ကို ကိုယ္စားျပဳၿပီး လူထုအစည္းအ႐ုံးႀကီးတစ္ခုျဖစ္သည့္ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ဖြံ့ၿဖိဳးေရးအသင္းက ပံ့ပိုးထားပါသည္။
လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕ (Human Rights Watch) ႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာေရး အဖြဲ႕ (Amnesty International) အပါအဝင္ အခ်ိဳ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အဆိုအရ စစ္အစိုးရ၏ လူ႔အခြင့္အေရးမွတ္တမ္းမ်ားမွာ လြန္စြာဆိုးဝါးေၾကာင္းသိရွိရသည္။ လြတ္လပ္သည့္ တရားစီရင္ခြင့္မရွိသည့္အျပင္ စစ္အစိုးရအား ဆန႔္က်င္သည့္ နိုင္ငံေရးအတိုက္အခံမွန္သမၽွအားလည္း ခြင့္မျပဳေခ်။ အင္တာနက္အသုံးအျပဳမွုမွာလည္း မ်ားစြာကန႔္သတ္ထားၿပီး ျပည္သူမ်ားဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွု နိုင္သည့္ ဝက္ဘ္စာမ်က္ႏွာမ်ား အထူးသျဖင့္ နိုင္ငံေရးအတိုက္အခံႏွင့္ ဒီမိုကေရစီအေရး ဝက္ဘ္စာမ်က္ႏွာမ်ားအား ျပည္သူတို႔ ဝင္ေရာက္ၾကည့္ရွုနိုင္မွုကို ကန႔္သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ထားသည္။ အဓမၼလုပ္အားေပးေစမွု၊ လူကုန္ကူးျခင္းႏွင့္ ကေလးအလုပ္သမားကိစၥမ်ားမွာ ေန႔စဥ္ျဖစ္ပ်က္လ်က္ရွိၿပီး နိုင္ငံေရးဆန႔္က်င္မွုမွန္သမၽွကို ခြင့္မျပဳေခ်။
၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ တပ္မေတာ္သည္ စီးပြားေရးခၽြတ္ျခဳံက်မွုႏွင့္ နိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မွုမ်ားအား ဆႏၵျပသည္ကို ရက္စက္ၾကမ္း ၾကဳတ္စြာ ႏွိမ္နင္းခဲ့သည္။ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္ ၈ ရက္၊ ရွစ္ေလးလုံးအေရးေတာ္ပုံဟု လူသိမ်ားသည့္ေန႔တြင္ ဆႏၵျပသူျပည္သူမ်ားအား ပစ္ခတ္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းဆႏၵျပမွုမ်ားက ၁၉၉ဝ ျပည့္ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားအား လမ္းပြင့္ေစခဲ့သည္။ ရလဒ္မ်ားကိုမူ စစ္အစိုးရက အသိအမွတ္မျပဳခဲ့ေခ်။ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္သည္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ဦးေဆာင္မွုျဖင့္ မဲအားလုံး၏ ၆၀ ရာခိုင္ႏွုန္းႏွင့္ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေနရာ ၈၀ ရာခိုင္ႏွုန္းေက်ာ္အား ႏွစ္သုံးဆယ္အတြင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္က်င္းပခဲ့သည့္ ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ပြဲတြင္ အနိုင္ရရွိခဲ့သည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ျပန္လည္ထြန္းကားေရး ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ားေၾကာင့္ နိုင္ငံတကာ၏ အားေပးေထာက္ခံမွုကို ရရွိခဲ့ၿပီး ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ နိုဘယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို ဆြတ္ခူးခဲ့သည္။ သူမသည္ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေနအိမ္တြင္ အက်ယ္ခ်ဳပ္က်ခံခဲ့ရသည္။ ကုလသမဂၢအေထြေထြအတြင္းေရးမွူးခ်ဳပ္ ကိုဖီအန္နန္မွ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးႀကီးသန္းေရႊထံ တိုက္ရိုက္ ေတာင္းဆိုျခင္းျပဳခဲ့ေသာ္လည္း ၂၀၀၆ ခုႏွစ္ ေမ ၂၇ ရက္တြင္ စစ္အစိုးရက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အား အိမ္တြင္းအက်ယ္ခ်ဳပ္ျခင္းကို ေနာက္တစ္ႏွစ္ထပ္မံတိုးလိုက္သည္။ ၁၉၇၅ခုႏွစ္နိုင္ငံကာကြယ္ေရးဥပေဒအရ နိုင္ငံေတာ္၏ တရားဝင္လုပ္ပိုင္ခြင့္ျဖင့္ ခြင့္ျပဳထားျခင္းကိုက်င့္သုံးခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရသည္ နိုင္ငံတကာ မ်က္ႏွာစာတြင္ ဝိုင္းပယ္ျခင္းတိုးျမင့္၍ခံေနရသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ လက္ရွိအေျခအေနကို ၂၀၀၆-ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ ပထမဆုံးအႀကိမ္ကုလသမဂၢတြင္ အလြတ္သေဘာေဆြးေႏြးရန္တင္သြင္းခဲ့ၾကသည္။ ၂ဝဝ၆-ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ လုံျခဳံေရးေကာင္စီဝင္ ၁၅ နိုင္ငံအနက္ ၁၀ နိုင္ငံတို႔က ျမန္မာျပည္အေရးကို ေကာင္စီ၏ တရားဝင္အဂ်င္ဒါတြင္ လက္ခံရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။ အာဆီယံသည္လည္း ျမန္မာအစိုးရႏွင့္ ပတ္သက္၍ မ်ားစြာစိတ္အေႏွာင့္ယွက္ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ဒီမိုကေရစီကိစၥကို ကိုင္တြယ္ဆုံးျဖတ္ရန္ အာဆီယံနိုင္ငံေရး ပါလီမန္တြင္း ေကာ္မတီတစ္ရပ္ကို ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။ တ႐ုတ္နိုင္ငံကဲ့သို႔ေသာ အဓိကနိုင္ငံႀကီးက ေထာက္ခံအားေပးေနသ၍ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ သိသာထင္ရွားေသာ ေျပာင္းလဲမွုျဖစ္ေပၚရန္ အလားအလာနည္းပါးလ်က္ရွိသည္။
- နိုင္ငံျခားဆက္ဆံေရးႏွင့္စစ္ေရးကိစၥမ်ား
ျမန္မာနိုင္ငံ၏ အထူးသျဖင့္ အေနာက္နိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးမွာ တင္းမာလ်က္ရွိေသာ အေျခအေနမွ ယခု ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ျမန္မာနိုင္ငံ အျဖစ္ ဒီမိုကေရစီစနစ္သို႔ အသြင္ကူးေျပာင္း လာေသာအခါ ယခင္ကထက္ ဆက္ဆံေရး အဆင္ေျပလာၿပီျဖစ္သည္။ အေမရိကန္နိုင္ငံသည္ ျမန္မာနိုင္ငံအား က်ယ္ျပန႔္ေသာ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္မွုမ်ားကို ၁၉၈၈ ခုႏွစ္အေရးေတာ္ပုံအၿပီးႏွင့္ ၁၉၉၀ ျပည့္ေရြးေကာင္ပြဲမ်ားအၿပီးတြင္ က်င့္သုံးခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မွုမ်ားကို ေျဖေလၽွာ့လာေနၿပီျဖစ္သည္။အလားတူပင္ ဥေရာပသမဂၢ (အီးယူ) သည္လည္း ပိတ္ဆို႔မွုတြင္ လက္နက္ေရာင္းခ်ျခင္း ပိတ္ဆို႔မွု၊ ကုန္သြယ္မွုဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးပိတ္ဆို႔မွုႏွင့္ အတူလူသားခ်င္းစာနာ ေထာင္ထားမွုကူညီပံ့ပိုးမွုမွ လြဲ၍ အျခားကူညီေထာက္ပံ့မွုအားလုံးကို ပိတ္ဆို႔ထားရွိခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ လက္နက္ေရာင္းခ်ျခင္းမွလြဲ၍ အျခားပိတ္ဆို႔မွု အမ်ားအျပားကို ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့ၿပီျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပအစိုးရတို႔၏ ပိတ္ဆို႔မွုမ်ား၊ သပိတ္ေမွာက္မွုႏွင့္ ျမန္မာဒီမိုကေရစီအေရးလွုပ္ရွားမွုမ်ားအား ပံ့ပိုးေပးၾကသည့္အဖြဲ႕မ်ား၏ တိုက္ရိုက္ဖိအားေပးမွုမ်ားေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပကုမၸဏီမ်ား ျမန္မာနိုင္ငံမွ ထြက္ခြာသြားခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ဟာကြက္ ေပ်ာ့ကြက္မ်ား ေၾကာင့္ အေနာက္နိုင္ငံ ကုမၸဏီအခ်ိဳ႕ က်န္ရွိေသးလ်က္ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ အာရွကုမၸဏီမ်ားကမူ သဘာဝသယံဇာတထုတ္လုပ္မွုလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမႇပ္ႏွံမူအသစ္မ်ားပါ ထပ္ပံတိုးခ်ဲ႕ၾကၿပီး ဆက္လက္၍ လုပ္ငန္းမ်ားလုပ္ကိုင္ၾကရန္ သာမန္အားျဖင့္ ဆႏၵရွိၾကဆဲျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ေရနံကုမၸဏီတိုတယ္သည္ ျမန္မာနိုင္ငံအား အားယူမွ ပိတ္ဆို႔သည့္ၾကားထဲက ျမန္မာျပည္ႏွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံကို သြယ္တန္းထားေသာ ရတနာဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းကို ေအာင္ျမင္စြာ လည္ပတ္ေစနိုင္ခဲ့သည္။ တိုတယ္ကုမၸဏီသည္ ယခုအခါတြင္ ဘယ္လ္ဂ်ီယံႏွင့္ ျပင္သစ္နိုင္ငံတရား႐ုံးမ်ားတြင္ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ရတနာဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းတည္ေဆာက္စဥ္အခါက ျမန္မာအရပ္သားမ်ားအား အဓမၼအသုံးခ်ခဲ့သည္ကို မသိက်ိဳးကၽြန္ ျပဳလုပ္ခဲ့မွုမ်ား ေၾကာင့္ အမွုရင္ဆိုင္ရလ်က္ရွိသည္။ နားလည္တတ္သူမ်ားက ပိုက္လိုင္းတစ္ေလၽွာက္က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳး ေဖာက္မွုမ်ားသည္ တပ္မေတာ္မွ လုပ္ငန္းအေကာင္အထည္ေဖာ္ရာတြင္ ကူညီပံ့ပိုးခဲ့ၿပီး တိုတယ္ကုမၸဏီႏွင့္ ယင္း၏ လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ အေမရိကန္အက်ိဳးတူလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ဘက္ ခ်က္ဗရြန္ကုမၸဏီတို႔၌ တိုက္ရိုက္တာဝန္ရွိသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ခ်ယ္ဗရြန္မွ မဝယ္ယူမီ ေရွ႕က ယူနိုကယ္ကုမၸဏီသည္လည္း ေဒၚလာ သန္းႏွင့္ ခ်ီ၍ေလ်ာ္ေၾကးေပးခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ဦးေဆာင္သည့္ ဒဏ္ခတ္အေရးယူမွုမ်ားသည္ စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ အရပ္သားမ်ား မည္သူ႔အား ထိခိုက္သည္ ဆိုသည္မွာ အျငင္းပြားစရာမလိုပဲ ထင္သာျမင္သာရွိလွသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမွုေၾကာင့္ ယခင္စစ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားမွာ ထိခိုက္မွုမရွိသည့္အျပင္ ခ်မ္းသာျမဲျဖစ္ၿပီး၊ ပိတ္ဆို႔ အေရးယူမွုေၾကာင့္ ျမန္မာျပည္သူလူထုႀကီးသာ ဆင္းရဲက်ပ္တည္းလၽွက္ရွိၿပီး အလုပ္အကိုင္ႏွင့္ လခေကာင္းေကာင္းရေသာ ျပည္ပနိုင္ငံမ်ားသို႔သာ သြားေရာက္အလုပ္လုပ္ကိုင္လၽွက္ရွိၾကသည္။
၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ဒီမိုကေရစီ အရပ္သားအစိုးရတက္လာၿပီးေနာက္ပိုင္း နိုင္ငံတကာ ဆက္ဆံေရးပိုမိုေကာင္းမြန္လာခဲ့သည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဦးဆုံး အာဆီယံ ဥကၠ႒ ရာထူးကို လႊဲယူနိုင္ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေမလႏွင့္ နိုဝင္ဘာလမ်ားတြင္ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးပြဲမ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ အိမ္ရွင္နိုင္ငံအျဖစ္ လက္ခံက်င္းပနိုင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာစစ္တပ္ကို တပ္မေတာ္ဟု သိရွိၾကၿပီး ျမန္မာ့ၾကည္းတပ္တြင္ စစ္သည္အင္အား ၄၉၂,၀၀၀ ေက်ာ္ရွိသည္။ ျမန္မာတပ္မေတာ္တြင္ တပ္မေတာ္ (ၾကည္း)၊ တပ္မေတာ္ (ေရ)၊ တပ္မေတာ္ (ေလ) တပ္ဖြဲ႕မ်ားပါဝင္ၾကသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ၎၏ တပ္သားအေရအတြက္အရ ကမၻာ့အဆင့္ ၁၂ တြင္ ရွိသည္။ စစ္တပ္သည္ တိုင္းျပည္တြင္ အထူးပင္ အရွိန္အဝါႀကီးမားသည္။ နိုင္ငံေတာ္၏ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီးဌာန ႏွင့္ နယ္စပ္ေရးရာ ဝန္ႀကီးဌာန တို႔ကို တပ္မေတာ္ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ မွ ခန႔္ထားရသည္။ ျမန္မာ့စစ္အသုံးစရိတ္မွာ ၂၀၁၂−၂၀၁၃ ဘ႑ာေရးႏွစ္အတြက္ ၁၄.၄ ရာခိုင္ႏွုန္း ျဖစ္သည္။
ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အဆင္းရဲဆုံးနိုင္ငံမ်ားစာရင္းဝင္ နိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္သည္။ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာစီးပြားဆုတ္ယုတ္မွု၊ စီမံခန႔္ခြဲမွု မွားယြင္းျခင္းႏွင့္ စီးပြားေရးအရ၊ နိုင္ငံေရးအရ တားဆီးပိတ္ဆို႔မွုဒဏ္ ခံေနရသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ဂ်ီဒီပီတိုးတက္ႏွုန္း (GDP) မွာ ႏွစ္စဥ္ ၂.၉ ရာခိုင္းႏွုန္းသာရွိသည္။ မဟာမဲေခါင္ျမစ္ဝွမ္း ေဒသခြဲနိုင္ငံမ်ားတြင္ တိုးတက္မွု အနိမ့္ဆုံးျဖစ္သည္။
၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ပါလီမန္ဒီမိုကေရစီအစိုးရကို ဖြဲ႕စည္းၿပီးေနာက္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ဦးႏုသည္ ျမန္မာနိုင္ငံကို သာယာဝေျပာသည့္ ျပည္ေတာ္သာနိုင္ငံေတာ္အျဖစ္ ထူေထာင္ရန္ အားထုတ္ခဲ့သည္။ ဦးႏု အစိုးရသည္ ႏွစ္ႏွစ္တာ စီးပြားေရးဖြံ့ၿဖိဳးမွုစီမံကိန္းကို ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ေခ်။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္းဦးေဆာင္သည့္ စစ္အစိုးရက ၁၉၆၂ ခုႏွစ္တြင္ အာဏာသိမ္းယူအၿပီးတြင္ ျမန္မာ့ဆိုရွယ္လစ္လမ္းစဥ္စနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမွလြဲ၍ စက္မွုလက္မွုက႑အားလုံးကို ျပည္သူပိုင္သိမ္းခဲ့သည္။ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ အစိုးရသည္ စီးပြားေရးခ်ဳပ္ကိုင္မွုမ်ားကို ေလၽွာ့ခ်ခဲ့သည္။ ပုဂၢလိကပိုင္ လုပ္ငန္းမ်ားအား အတင့္အသင့္ တိုးခ်ဲ႕ခြင့္၊ နိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွု ခြင့္ျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ နိုင္ငံအတြက္ လိုအပ္ေနသည့္ နိုင္ငံျခားဝင္ေငြမ်ား ရရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အျမတ္စြန္းမ်ားေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ၊ ေရနံႏွင့္ သစ္လုပ္ငန္းကိုမူ ဆက္လက္၍ တင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ထားဆဲျဖစ္သည္။ နိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ားမွာ ျမန္မာ့သယံဇာတမ်ားအားထုတ္လုပ္နိုင္ရန္ အစိုးရႏွင့္ အက်ိဳးတူဖက္စပ္လုပ္ငန္းမ်ား ထူေထာင္ကာဝင္ေရာက္ေနရာယူၾကသည္။
ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ဖြံ့ၿဖိဳးမွုအနည္းဆုံးတိုင္းျပည္မ်ားစာရင္းတြင္ ထည့္သြင္းျခင္းခံခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွစ၍ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မွူးႀကီးသန္းေရႊ နိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲျဖစ္လာၿပီး ေနာက္တြင္ ကမၻာလွည့္ခရီးသြားလုပ္ငန္းကို အားေပးခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ႏွစ္စဥ္ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ သြားေရာက္လည္ပတ္မွုမွာ ဦးေရ ၇၅ဝ,ဝဝဝ ပင္ မျပည့္ပါ။ မၾကာမီႏွစ္မ်ားက တ႐ုတ္ႏွင့္အိႏၵိယနိုင္ငံတို႔သည္ စီးပြားေရးအက်ိဳးအတြက္ငွာ စစ္အစိုးရႏွင့္ဆက္ႏြယ္မွုမ်ားကို အားျဖည့္ရန္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ အေမရိကန္၊ အီးယူႏွင့္ ကေနဒါနိုင္ငံတို႔က ရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွုႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရးပိတ္ပင္မွုမ်ားကို ခ်မွတ္လာၾကသည္။ အဓိကနိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇုပ္ႏွံမွာ တ႐ုတ္၊ စင္ကာပူ၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ အိႏၵိယႏွင့္ ထိုင္းတို႔မွျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသၽွကိုလိုနီေခတ္တြင္ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွတြင္ အခ်မ္းသာဆုံးနိုင္ငံျဖစ္ခဲ့သည္။။ ထစ္ခ်ိန္က ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ကမၻာတြင္ ဆန္တင္ပို႔မွု အမ်ားဆုံးနိုင္ငံျဖစ္ခဲ့သည္။ ၿဗိတိသၽွတို႔ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္အခါက ေရနံကို ဘီအိုစီကုမၸဏီမွတစ္ဆင့္ တင္ပို႔ေရာင္းခ်ခဲ့သည္။ ျမန္မာျပည္အေနႏွင့္ လူအားအရင္းအျမစ္ႏွင့္ သဘာဝသယံဇာတမ်ားကိုပါ ပိုင္ဆိုင္ခဲ့သည္။ ကမၻာေပၚရွိ ကၽြန္းသစ္ ၇၀ ရာခိုင္ႏွုန္းကို ျမန္မာနိုင္ငံမွ ထုတ္လုပ္ခဲ့ၿပီး ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ စာတတ္ေျမာက္သည့္ လူဦးေရမွာလည္း ျမင့္မားလွသည္။[၅၃] ထိုအခ်ိန္က ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ဖြံ့ၿဖိဳးတိုးတက္မွုလမ္းေၾကာင္းသို႔ အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ဦးတည္ေလၽွာက္လွမ္းလ်က္ရွိခဲ့သည္ဟု အမ်ားက ယုံၾကည္လက္ခံခဲ့ၾကသည္။
ယေန႔ျမန္မာနိုင္ငံသည္ အေျခခံ အေဆာက္အအုံ လုံေလာက္မွု မရွိေသးေပ။ ကုန္စည္မ်ားကို ဧရာဝတီျမစ္ေၾကာင္းတစ္ေလၽွာက္ႏွင့္ ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္မွတစ္ဆင့္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားၾကၿပီး နယ္စပ္လမ္းေၾကာင္းမွပင္ တရားမဝင္မူးယစ္ေဆးဝါးမ်ားအား ျပည္ပသို႔ ေမွာင္ခိုတင္ပို႔ၾကသည္။ ရထားသံလမ္းမ်ားမွာလည္း ေဟာင္းႏြမ္း၊ ေဆြးေျမ့လ်က္ရွိၿပီး ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ မြန္းမံျပင္တင္မွု မရွိသေလာက္ပင္ ျဖစ္သည္။ အေဝးေျပးလမ္းမႀကီးမ်ားမွာလည္း ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားမွလြဲ၍ ေသခ်ာခင္းထားျခင္းမရွိေခ်။ ရန္ကုန္အပါအဝင္ နိုင္ငံတစ္ဝန္းလုံးတြင္ လၽွပ္စစ္မီး ျပတ္ေတာက္လ်က္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံသည္ ကမၻာတြင္ ဘိန္းထုတ္လုပ္မွု ဒုတိယအျမင့္ဆုံး နိုင္ငံျဖစ္ၿပီး၊ ကမၻာ့ထုတ္လုပ္မွု၏ ၈ ရာခိုင္ႏွုန္းမွာ ျမန္မာနိုင္ငံမွျဖစ္ၿပီး အမ္ဖက္တမင္း စိတ္ႂကြေဆးျပား အပါအဝင္မူးယစ္ေဆးဝါးအဓိက ျမစ္ဖ်ားခံရာလည္း ျဖစ္သည္။ အျခားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရး ထြက္ကုန္ပစၥည္းမ်ား၊ ယကၠန္းႏွင့္ အထည္အလိပ္၊ သစ္ထုတ္လုပ္ေရး၊ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ား၊ ေက်ာက္မ်က္ရတနာႏွင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး၊ ေရနံႏွင့္ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕လုပ္ငန္းမ်ား ပါဝင္သည္။
အဓိကက်ေသာ စိုက္ပ်ိဳးေရးထြက္ကုန္မွာ ဆန္စပါး ျဖစ္ၿပီး နိုင္ငံ၏ စိုက္ပ်ိဳးေျမစုစုေပါင္း၏ ၆၀ ရာခိုင္ႏွုန္းခန႔္တြင္ စိုက္ပ်ိဳးသည္။ ဆန္စပါးသည္ စုစုေပါင္းသီးႏွံထုတ္လုပ္မွု အေလးခ်ိန္အားျဖင့္ ၉၇ ရာခိုင္ႏွုန္းခန႔္ရွိသည္။ ၁၉၆၆ ႏွင့္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္အတြင္း အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆန္စပါးသုေတသနဌာနႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွုအရ ေခတ္မီဆန္မ်ိဳးရင္းေပါင္း ၅၂ မ်ိဳးအား ျဖန႔္ျဖဴးခဲ့သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ဆန္စပါးထုတ္လုပ္မွုကို ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ တန္ခ်ိန္ ၁၄ သန္းႏွင့္ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ေခတ္မီမ်ိဳးစပါးမ်ားကို နိုင္ငံ၏ ထက္ဝက္ရွိ လယ္ကြင္းမ်ားစီသို႔ ျဖန႔္က်က္စိုက္ပ်ိဳးနိုင္ခဲ့ၿပီး ေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးေျမ၏ ၉၈ ရာခိုင္ႏွုန္းထိစိုက္ပ်ိဳးနိုင္ခဲ့သည္။ ျမန္မာ့စီးပြားေရးက႑တြင္ ေခတ္မွီနည္းပညာ ကၽြမ္းက်င္သူ ပညာတတ္လုပ္သားအင္အားခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္းမွာ ႀကီးထြားလ်က္ရွိသည့္ ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။
ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္
0 comments:
Post a Comment