ျမန္မာ့ရိုးရာထမင္းနဲပြဲေတာ္

ျမန္မာ့ရိုးရာထမင္းနဲပြဲေတာ္


"ထမင္းနဲထိုးရန္ဖို႔
စာခ်ဳိးလို႔မွာခဲ႔မယ္
တစ္စိတ္ဆန္သည္
ေကာင္ညွင္းရယ္နဲ႔
တစ္ပိႆာ ဆီမွန္သြင္းပါလို႔
ခ်င္း(ဂ်င္း)က သုံးဆယ္
ေျမပဲျဖဴ ေလွာ္တစ္ခြက္ကယ္ႏွင့္
(တစ္ခြက္ဟူသည္ နို႔ဆီခြက္ ၄ လံုးဟုဆို)
အုန္းသီး ဆန္ အတူဖက္ပါလို႔
ႏွမ္းမပ်က္ ဤနည္းႏွယ္
ေရစင္ၾကယ္ပ ထည့္႐ိုး
လက္ႏွင့္သာပ
တြက္စစ္ကာ ဆားခ်ိန္ တစ္ဆယ္သားရယ္ႏွင့္
ေရာေႏွာကာ လူအမ်ားတို႔ရယ္
အားတင္းလို႔ထိုး. . . . . "
#မန္လည္ဆရာေတာ္

***************
“ႏွင္းရည္စို႐ႊဲ တပို႔တြဲ”ဟူေသာ လရာသီသို႔ေရာက္ခဲ့ေပၿပီ။ တပို႔တြဲလ သည္ ေဆာင္းရာသီ၏ ေနာက္ဆုံးလ ျဖစ္သည္။ ျမဴႏွင္းမႈန္မ်ားၾကားမွ ခ်မ္းေအးျခင္း ဟူေသာရသကို ခံစားရသည့္ လတစ္လျဖစ္သလို ခ်မ္းေအးျခင္း ၾကားမွ ေပ်ာ္႐ႊင္ၾကည္ႏူးမႈကို ခံစားရေသာလတစ္လလည္း ျဖစ္ပါသည္။

“ေ႐ႊယုဂန္နန္းၫိုျမက၊ စန္းစိုခလၽွံလူ၊ ခ်မ္းဆိုမၽွ စံမတူသည္၊ သယမၻဴေသာ္မွ၊ မီးမယ္ဖ်ဴးေ႐ႊလက္ကင္သည္၊ ေရစက္တြင္ေအးတဲ့သည္လ”ဟု ဦးေၾကာ့ က ေရးဖြဲ႕ခဲ့သည္။ တပို႔တြဲလ၏ အခ်မ္းဒဏ္ကား အံ့ဩဖြယ္ပင္ ျဖစ္သည္။ သုံးေလာကထြတ္ထား ျမတ္စြာဘုရားရွင္ပင္လၽွင္ တပို႔တြဲလ ဆီးႏွင္းမ်ားျပင္းစြာ က်သျဖင့္ ဓာတ္ႀကီး ေလးပါး မၽွတေစျခင္းငွာ မီးအိုးကင္းတြင္ လက္ေတာ္ ကင္ေတာ္မူသည္ဟု ဆိုၾကသည္။

ထို႔အျပင္ “စုံၿမိဳင္ခြင္တြင္၊ ေပ်ာ္႐ႊင္ေက်းသား၊ လူးလာၾကက္ေတာ၊ ဥဩဖိုမ၊ ေႂကြးေၾကာ္ၾကသား၊ မႆေခၚၿမဲ တပို႔တြဲ” ဟူ၍တပို႔တြဲ လတြင္ ေတာၿမိဳင္ယံ၌ ေက်းငွက္သာရကာတို႔ ေပ်ာ္႐ႊင္ျမဴးတူးေနပုံကိုလည္း ဖြင့္ဆိုသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တပို႔တြဲလသည္ သာယာေသာ လရာသီ တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။တပို႔တြဲလသည္ ျမန္မာမႈအရ ကံုရာသီ ျဖစ္ၿပီး စန္းယွဥ္ နကၡတ္မွာ မာဃနကၡတ္ျဖစ္သည္။ ယွဥ္ေသာတာရာမွာ ခ်ိန္တာရာျဖစ္ၿပီး ရာသီ႐ုပ္မွာ အိုးထမ္း သမား႐ုပ္ျဖစ္သည္။

တပို႔တြဲလကို ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ “တပိုဝ္ထြယ္” ဟုေရးၾကသည္။ အဓိပၸာယ္မွာ ထန္းဖူးထန္းခိုင္တို႔ကို တြဲညႊတ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေသာလ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာအဘိဓာန္တြင္ တပို႔တြဲလကို “ထန္းဖူးထန္းခိုင္ တို႔အား ေအာက္သို႔ကိုင္းၫြတ္ေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္လ၊ ထန္းရည္နင္း လ၊ ျမန္မာ့တစ္ဆယ့္ ႏွစ္လတြင္ ဆယ့္တစ္လေျမာက္ေသာလ၊ ကုံရာသီ” ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

တပို႔တြဲလရာသီကို “ခ်ိဳးဥမွ တိမ္စုံေလ၊သတၱဗိသၽွ၊ နကၡတၱႏွင့္ ယွဥ္ၾကမလြဲ၊တပို႔တြဲ၌ ေပါက္လဲငုံကင္း၊ ထန္းရည္နင္းၾက သည္၊ ႏွင္းထုံထုံ ငယ္ႏွင့္ေလး”ဟု စာဆိုေတာ္မယ္ေခြက ေရးဖြဲ႔ခဲ့ဖူးသည္။ တပို႔တြဲဟူေသာ အမည္သည္ ထန္းလုပ္ငန္းကို အေၾကာင္းခံၿပီး ျဖစ္ေပၚလာသည္ဟုလည္း အဆိုရွိသည္။ ထန္း အလုပ္သမားတို႔ ထန္းရည္ခံရန္ အခ်ိန္သင့္ၿပီဟု ေဆာ္ၾသ သည့္အေနျဖင့္ တိုက္ေသာေလကို “ထန္းေဆာ္ေလ” ဟုေခၚသည္။

တပို႔တြဲလတြင္ ထန္းေဆာ္ေလ တိုက္ေသာအခါ ထန္းတက္သမားတို႔ ထန္းပင္ေပၚတက္ကာ ထန္းလက္၊ ထန္းႏို႔၊ ထန္းခိုင္တို႔ ၫြတ္ က်ေအာင္ ေျချဖင့္နင္းၾကသည္။ ၿပီးလၽွင္ ထန္းလွီးကာ ထန္းရည္ခံၾကသည။္ ထိုသို႔နင္းသည္ ကို ထန္းရည္နင္းသည္ဟု ေခၚၾကသည္။ ထန္းပိ္ု႔မ်ား တြဲက်ေသာလျဖစ္၍ “ထန္းပို႔တြဲ” ဟုေခၚရာမွ “ထန္းေဆာ္ ေလသက္၊ ပင္ေျခထက္လည္း၊ ေရာ္႐ြက္ေျမႏြဲ၊ေႂကြမစဲႏွင့္၊ ေပါက္လဲငုံျမန္း၊ မံသခဏ္းသို႔၊ လၽွံလန္းနီဝင္း၊ စုံခပင္းမူ” ဟူ၍ဝက္မစြတ္ၿမိဳ႕စား ေရးဖြဲ႕ေသာ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္တြင္ တပို႔တြဲလ၏သ႐ုပ္ကို ေပၚလြင္စြာ ေတြ႕ျမင္ ႏိုင္သည္။

တပို႔တြဲလတြင္ ေပါက္ပန္းႏွင့္ လဲပန္းမ်ား ပြင့္ေလ့ရွိၾကသည္။ ရဲရဲနီေသာေပါက္ပြင့္တို႔က တပို႔တြဲလ၏ ထင္ရွား သည့္ အလွတစ္ပါး ပင္။ ေဆာင္းရာသီ၏ ေငြေရာင္အခင္းအက်င္းဝယ္ နီေစြးေသာ ေပါက္ပန္းတို႔က မ်က္စိ ပသာဒျဖစ္ေစသည္။ တပို႔တြဲလတြင္ ထင္ရွားေသာ ေန႔ထူးေန႔ျမတ္မွာ ဩဝါဒပါတိေမာက္ အခါေတာ္ေန႔ဟု ေခၚဆိုသည့္ တပို႔တြဲလျပည့္ေန႔ ပင္ ျဖစ္သည္။ ထိုေန႔သည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္လက္ထက္ ရာဇၿဂိဳလ္ျပည္၊ ေဝဠဳဝန္ ေက်ာင္းေတာ္၌ ရဟႏၲာေပါင္း ၁၂၅၀တက္ေရာက္ေသာ “ပထမသံဃသႏၷိပါတ” ပထမဆံုး သံဃာ့အ စည္းအေဝးကို က်င္းပကာ ဘုရားအဆူဆူ၏ ဆုံးမစကားဩဝါဒ ပါတိေမာက္ ခ်ီးျမႇင့္ေသာေန႔ ျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ လက္်ာရံ အဂၢသာ၀က အရွင္သာရိပုတၱရာႏွင့္ လက္ဝဲရံ အဂၢသာ၀က အရွင္ေမာဂၢလာန္က ဧတဒဂ္ရာထူး အပ္ႏွင္းေသာေန႔ ျဖစ္သည္ ဟုလည္းဆိုသည္။ တပို႔တြဲလ၏ ပြဲေတာ္မွာ မီးဖုန္းပြဲႏွင့္ ထမနဲပြဲပင္ျဖစ္သည္။ မီးဖုန္းပြဲဆိုသည္မွာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္က ရဟန္းတို႔အား ဝိနည္းေတာ္အရ မီးမလႈံရန္တားျမစ္ ခ်က္ရွိေသာ္လည္း တပို႔တြဲလႏွင့္ တေပါင္းလၾကား ကာလရွစ္ရက္သည္ အလြန္ခ်မ္းေအးသျဖင့္ ထိုရက္မ်ားတြင္ မီးလႈံခြင့္ျပဳေတာ္မူခဲ့သည္ ဆိုသည့္ အခ်က္ကို အစြဲျပဳကာ နံ႔သာထင္းမ်ားကို မီး႐ႈိ႕
ပူေဇာ္သည့္ မီးဖုန္းသဘင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဖုန္းဆိုသည္မွာ ပုညဟူေသာပုဒ္မွ ဆင္းသက္ လာကာ ကုသ္ုလ္အလႉဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္မီးဖုန္းပြဲဆိုသည္မွာ မီးအလႉ၊ မီးကုသိုလ္ပြဲပင္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ကာလတြင္ မီးဖုန္းပြဲမ်ားမွာ မေတြ႕ရေတာ့သေလာက္ ရွားပါးသြားၿပီျဖစ္ၿပီး အညာေက်းလက္ ေဒသမ်ားတြင္သာ က်င္းပေလ့ရွိေတာ့သည္။

တပို႔တြဲလဆိုသည္ႏွင့္ ယွဥ္တြဲျဖစ္ေပၚလာသည့္ နိမိတ္ပုံမွာ ထမနဲပြဲပင္ ျဖစ္သည္။ မီးဖုန္းပြဲက်င္းပသည့္ တပို႔တြဲလတြင္ ျမတ္စြာဘုရားသခင္ကို ယာဂုကပ္လူ ရာမွ တစ္ဆင့္ၿပီးတစ္ဆင့္ ထမနဲဟူ ၍ူ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ သည္ဟု ဆိုၾကသည္။ စာဆိုအေက်ာ္အေမာ္ ဖိုးသူေတာ္ဦးမင္းစပ္ဆိုသည့္ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္တြင္ “တမာငုံႏု၊ စုံေက်းဥလၽွင္၊ ယာဂုငယ္လူေတာ္၊ေလးတန တန္ေဆာ္ႏွင့္” ဟူသည့္ အဖြဲ႔ကို ေတြ႔ရသျဖင့္ ေရွးယခင္က ယာဂု ဟု သုံးႏႈန္းခဲ့သည္ကို သိႏိုင္သည္။ “တပို႔တြဲလ ထမနဲပြဲ” ဟူ၍ ထမနဲပြဲကို တပို႔တြဲလ၏ ပြဲေတာ္တစ္ခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ “တပို႔တြဲ ေပါက္လဲငယ္ ထိန္ထိန္လၽွံ၊ ေတးဖြဲ႕သံ တစာစာနဲ႔၊ ထမနဲပြဲလဲ ႏႊဲၾကသည္” ဆိုသည့္ “ဆယ့္ႏွစ္လရာသီ” သီခ်င္းထဲကလိုပင္ ျမန္မာ့႐ိုးရာထမနဲပြဲေတာ္ကို ေကာက္ဦးေပၚစ တပို႔တြဲလတြင္ က်င္းပေလ့ရွိၾကသည္။

တပို႔တြဲလ တြင္ေဆာင္ရာသီ၏ ခ်မ္းေအးမႈကို အံတုႏိုင္ရန္ႏွင့္ စည္းလုံးညီၫြတ္မႈကို ျပသႏိုင္ရန္ ေရွးအစဥ္အဆက္ ထမနဲထိုးပြဲကို လက္ဆင့္ကမ္းခဲ့ၾကသည္။ ထမနဲသည္ ျမန္မာလူမ်ိဳးတို႔ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည့္ ရာသီစာတစ္ခုျဖစ္သည္။ ထမနဲကို ေကာက္ၫွင္း၊ အုန္းသီး၊ ခ်င္း၊ ေျမပဲ၊ဆီ စသည့္ အမယ္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းျပဳလုပ္ထား သည္။ ေကာက္ၫွင္းကို ေက် ညက္ ေစးကပ္သြား ေအာင္ နယ္ရႏွဲရသျဖင့္ “ထမင္းႏွဲ” ဟု ေခၚရာမွ “ထမနဲ”ဟု ေျပာင္းလဲလာခဲ့သည္။ အခ်ိဳ႕ကလည္း ႏွမ္းမနဲဟု ေခၚၾကသည္။ ထမနဲထိုးရာတြင္ခ်င္း၊ အုန္းသီးစိတ္၊ ေျမပဲ၊ ႏွမ္းႏွင့္ ဆားတို႔ကိုေရာကာ ဆီမ်ားမ်ားႏွင့္ ေစးကပ္ ကာတြဲ သြားေအာင္ ေယာက္မႀကီး မ်ားႏွင့္ ေယာက္်ားသားမ်ားက အားကုန္သုံးကာ ထိုးရသည္။ ထမနဲတစ္ဒယ္ လၽွင္ လူသုံးေယာက္ ပါဝင္သည္။ ႏွစ္ေယာက္ က ေဘးမွေယာက္မ တစ္ေခ်ာင္းစီႏွင့္ ထိုးကာ အလယ္မွ တစ္ေယာက္က ထိုေယာက္မႏွစ္ေခ်ာင္းကို ကိုင္ၿပီး စည္းခ်က္က်က်၊ အတိုင္အေဖာက္ညီညီ ေမႊေပးရသည္။

အားေကာင္းေမာင္းသန္ ေယာက္်ားႀကီးမ်ားက ခါးေတာင္းေျမာင္ေအာင္ က်ိဳက္ကာ အားသြန္ခြန္စိုက္ ေယာက္မႀကီး မ်ားျဖင့္ ေမႊကာထမနဲထိုး သည့္ ျမင္ကြင္းကို ျမန္မာ့႐ိုးရာ ထမနဲပြဲျမင္ကြင္းအျဖစ္ သ႐ုပ္ေဖာ္ေလ့ ရွိသည္။ တပို႔တြဲလရာသီတြင္ ထမနဲထိုးပြဲကိုေဒသအ လိုက္ၿပိဳင္ပြဲမ်ား က်င္းပျပဳလုပ္ၾကသည္။ ခ်မ္းေအးေသာ ေဆာင္းရာသီတြင္ မီးဖိုႀကီးမ်ားႏွင့္ ထမနဲထိုးပြဲမ်ား က်င္းပသည္ကို ျမင္ေတြ႕ရသည္မွာ အခ်မ္းေျပသည့္အျပင္ စိတ္အင္အား တက္ႂကြေစပါသည္။ ထမနဲထိုးေနသူမ်ားကို အိုးစည္ဗုံေမာင္းမ်ားျဖင့္ အားေပးေနၾကသည္ မွာ ေပ်ာရႊင္ၾကည္ႏူးဖြယ္ပင္ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ထမနဲထိုးၿပီးလၽွင္ ဘုရားကပ္လႉျခင္း၊ သံဃာေတာ္မ်ားကို လႉဒါန္းျခင္း၊ လာေရာက္ အားေပးသည့္ ဧည့္ပရိတ္သတ္မ်ား ကို ေဝငွျခင္း စသည္တို႔ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ထမနဲၿပိဳင္ပြဲ မ်ားျပဳလုပ္ကာ အရသာအစပ္အဟပ္၊ အခ်ိန္မီၿပီးစီးမႈ စသည္တို႔ကို ၾကည့္ရႈ အကဲျဖတ္ၿပီး ဆုေပးသည့္ အေလ့အထလည္း ရွိၾကသည္။ထမနဲသည္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္တည္း ျပဳလုပ္၍ ရသည့္ စားစရာမဟုတ္ေပ။ စုေပါင္း အင္အားျဖင့္ျပဳလုပ္ရသည့့္္ စားေသာက္ ကုန္တစ္ခုျဖစ္သျဖင့္ ထမနဲပြဲ သည္ သာမန္မဟုတ္ဘဲ စည္းလုံးညီၫြတ္ျခင္းကို ျပသေသာ ပြဲတစ္ခု လည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတို႔၏ ႐ိုးရာ ပြဲေတာ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ရင္း ရာသီဥတုႏွင့္ အပ္စပ္ေသာ၊ ႐ိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ၊ စိတ္ေစတနာ ထက္သန္မႈကို ေဖာ္ျေသာ အဓိပၸာယ္ျပည့္၀သည့္ ပြဲေတာ္မ်ားသာျဖစ္သည္ ကို ေတြ႕ရသည္။

ယေန႔ကာလတြင္ ေျပာင္းလဲလာေသာ ရာသီဥတုမ်ား၊ ေရာေထြးလာသည့္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားၾကားတြင္ ျမန္မာတို႔၏ ခ်စ္စဖြယ္ ႐ိုးရာပြဲေတာ္မ်ားမွာ တျဖည္းျဖည္း ေလ်ာ့ပါးလာသည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ေပ်ာက္ကြယ္လု နီးပါး ျဖစ္ေနေသာပြဲေတာ္မ်ား ရွိသလို အသြင္သဏၭာန္ ေ႐ြ႕လ်ားေျပာင္းလဲ လာေသာ ပြဲေတာ္မ်ားကိုလည္း ေတြ႕ ရသည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ မိမိတို႔ယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ထုံးစံ၏ ျပယုဂ္ျဖစ္ေသာ၊ ျမန္မာတို႔၏ စိတ္ဓာတ္ႏွင့္ ဘာသာတရား ရိုေသကိုင္းရိႈင္းမႈကို ေဖာ္ျပေသာ စည္းလံုးညီညြတ္မႈႏွင့္ ႐ိုင္းပင္းကူညီမႈ၏ လကၡဏာျဖစ္ေသာ ပြဲေတာ္မ်ားကို မေပ်ာက္ပ်က္အာင္ ထိန္းသိမ္းၾကရမည္ျဖစ္သည္။ ေျပာင္းလဲလာ သည့္ေခတ္ႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေအာင္ ေရြ႔လ်ား လာေသာ ပြဲေတာ္မ်ား ရွိမည္ျဖစ္သလို ေရွးယဥ္ေက်းမႈ မပ်က္ေစဘဲ ဆက္လက္ တည္တံ့ေနေအာင္ ထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္ရမည့္ ျမန္မာ့႐ိုးရာပြဲေတာ္မ်ားလည္း ရွိေနေပရာ တပို႔တြဲလတြင္ က်င္းပသည့္ ထမနဲပြဲေတာ္မွာ သားစဥ္ေျမးဆက္ လက္ဆင့္ကမ္း သယ္ယူသြားရမည့္ အဓိပၸါယ္ အႏွစ္သာရျပည့္ဝသည့္ ပြဲေတာ္မ်ားတြင္ တစ္ခု အပါအဝင္ပင္ ျဖစ္ပါေတာ့သည္။